Βιρτζίνια Γουλφ, Προυστ, Σάλιντζερ, Τζόυς, Μπέκετ, Έμιλυ Ντίκινσον, Κάφκα και Καβάφης: Έφηβοι στο Σούνιο

Η παρέα του ΣουνίουΗ συνέντευξή μου στον Άρη Δημοκίδη που δημοσιεύτηκε στο LIFO σήμερα:

Το βιβλίο μου Η παρέα του Σουνίου ανήκει στην τρίτη σειρά ψηφιακών βιβλίων που έχω γράψει με κατευθυντήριους άξονες την αντισυμβατικότητα, τη δημιουργικότητα, την ανατροπή και το χιούμορ.

Στην πρώτη σειρά που απευθύνεται σε παιδιά από 7 έως 12 ετών προσπάθησα να υποδείξω στα παιδιά, αλλά και στους γονείς τους που έχουν διάθεση να ασχοληθούν, τρόπους ανάδειξης της δημιουργικότητάς τους μέσα από την αυτοαναφορικότητα, τη διήγηση, την ενασχόληση με την κρυμμένη ομορφιά των πραγμάτων, πρωτότυπες δραστηριότητες και το θέατρο.

Καθώς θεωρώ ότι η παρούσα οικονομική κρίση οφείλεται (και) στην έλλειψη καλλιέργειας και παιδείας, στη δεύτερη σειρά βιβλίων μου για εφήβους προσπάθησα να περιγράψω τρόπους πρακτικής εφαρμογής αυτής της δημιουργικότητας που πηγάζει και πρέπει να αντληθεί πριν από την εφηβεία.

Αυτά τα παιδιά που αντιλαμβάνονται τη δημιουργικότητά τους και βρίσκουν τρόπους να τη χρησιμοποιήσουν για να ομορφύνουν τον κόσμο τους (πρώτη και δεύτερη σειρά των βιβλίων μου) δεν μπορούσα να τα αφήσω έτσι στο τέλος της εφηβείας τους…

Στο πρώτο βιβλίο της τρίτης σειράς που είναι το Η παρέα του Σουνίου, τους προτείνω οκτώ σπουδαίους συγγραφείς που τους παρουσιάζω στην ίδια ηλικία με αυτούς και που τους μοιάζουν σε πολλά πράγματα. Είναι κι αυτοί αντισυμβατικοί χαρακτήρες, αντιδρούν στη θρησκευτική καταπίεση, ψάχνουν τρόπους να εκφράσουν τη διαφορετικότητά τους, πλημμυρίζουν από ενέργεια, κάνουν σχέδια πώς να κατακτήσουν τον κόσμο, είναι υπερευαίσθητοι αλλά και έτοιμοι να πληρώσουν το τίμημα να παραμείνουν έτσι σε όλη τους τη ζωή και ερωτεύονται, τέσσερις από αυτούς συνομηλίκους του ίδιου φύλου.

Ανάμεσα σε τόσα «ψέματα», Η παρέα του Σουνίου περιέχει και μια αλήθεια: η Βιρτζίνια Γουλφ ήρθε στ’ αλήθεια στην Ελλάδα για δεύτερη φορά το 1932 που εξελίσσεται η δράση του βιβλίου. Γιατί να μην πέρασε μια εβδομάδα στο ξενοδοχείο Ποσειδώνειον του Σουνίου που φιλοξενούσε άλλους εφτά εφήβους σαν κι αυτή;

Βασισμένο σε πραγματικά βιογραφικά στοιχεία κατά το πλείστον και γραμμένο με έναν τρόπο που να το κάνει να διαβάζεται και από εφήβους, μιλάω για τη Βιρτζίνια που όταν μεγαλώσει θα γράψει το καλύτερο βιβλίο της για ένα αγόρι που ήθελε τόσο πολύ να πάει σε ένα φάρο που έβλεπε απέναντι από το εξοχικό του, για τη φίλη της από την Αμερική Έμιλυ που έγραφε για το θάνατο με τον ίδιο τρόπο που έγραφε για κοκκινολαίμηδες, για δύο Ιρλανδούς που από μικροί είχαν ανακαλύψει τη ζάλη της μαύρης μπύρας και τα γεμάτα αυταπάτες μονοπάτια προς τη δόξα, για ένα φοβισμένο παιδί από την Πράγα που όποιος θα διάβαζε αυτά που θα έγραφε αργότερα δεν θα είχε να φοβηθεί τίποτα, για τον Τζέρομ που αυτό που θα ήθελε να κάνει περισσότερο στη ζωή του ήταν να προσέχει παιδάκια να μην πέφτουν σε γκρεμούς δίπλα σε χωράφια σίκαλης, και για δύο εστέτ έφηβους, τον έναν από το Παρίσι και τον άλλο από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Ένα μεγάλο μέρος του βιβλίου είναι η αφήγηση του καθενός από τα παιδιά στους υπόλοιπους του καλύτερου βιβλίου που θα γράψει όταν μεγαλώσει και που μπορεί να μοιάζει με αυτό που ο αναγνώστης έφηβος νοιώθει ότι μπορεί να γράψει κι αυτός ή που έχει ήδη αρχίσει να γράφει.

Βέβαια θέλω να πιστεύω ότι Η παρέα του Σουνίου μπορεί να διαβαστεί και από το κοινό που γνωρίζει λίγο ή πολύ αυτούς τους υπέροχους οκτώ και θα ήθελε να δει τι θα έκαναν ως έφηβοι.

Θα ήθελα επίσης να διαβαστεί και από τους ειδικούς σε κάθε συγγραφέα καθώς περιλαμβάνει καλά κρυμμένες, ελπίζω, διάφορες δοκιμιακού χαρακτήρα υποθέσεις σχετικά με το έργο τους. Ιδιαίτερα σε τομείς όπως η συγγραφική επινοητικότητα σε νεαρή ηλικία, οι πνευματικές απολαβές από την ηθελημένη (αν και με πισωγυρίσματα) απομάκρυνση από τη θρησκεία, η αντίδραση στη γονική καταπίεση οποιασδήποτε μορφής, η από τα σπάργανα ακόμη αίσθηση της πνευματικής συγγένειας ή το αντίθετό της, η δια του υπόλοιπου βίου απαξιωτική απόρριψη…

Όλα αυτά που στα υπόλοιπα βιβλία μου πραγματεύομαι εμπλουτισμένα από τη ζωή και το έργο αυτών των οκτώ συγγραφέων που εκτιμώ ιδιαίτερα και στους οποίους ξαναγυρνώ κάθε φορά που νοιώθω εξαπατημένος όταν αρχίζω να διαβάζω άνοστα χοντρά βιβλία που δεν έχουν κανένα λόγο ύπαρξης.

Η δεκαεννιάχρονη Βιρτζίνια Στήβεν έρχεται με τον πατέρα της και την αδελφή της καθώς την προηγούμενη χρονιά που είχαν έρθει στην Ελλάδα για πρώτη φορά, παρέα με τον πρόωρα χαμένο στο μεταξύ αδελφό των κοριτσιών, είχαν ενθουσιαστεί και είχαν υποσχεθεί στον εαυτό τους να επιστρέφουν κάθε χρόνο.

Ο συνομήλικος της νεαρής Αγγλίδας, παριζιάνος Μαρσέλ Προυστ καταφτάνει μ’ ένα βουνό αποσκευές, την αγαπημένη του μητέρα και τη λατρευτή του γιαγιά. Το ταξίδι το είχε προγραμματίσει η δεύτερη για να τραβήξει τον εγγονό της από τις κακές, κατά τη γνώμη της, παρέες του στο Μπαλμπέκ όπου παραθέριζαν έως τότε.

Ο Τζέρομ Ντέιβιντ Σάλιντζερ καταλύει στο ίδιο ξενοδοχείο με τους φανταστικούς του γονείς και τον φανταστικό μεγάλο αδελφό του Σέιμορ στους οποίους θα αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιευμένης μέχρι το θάνατό του συγγραφικής του παραγωγής.

Με τα χρήματα που είχε κερδίσει από ένα διαγωνισμό διηγήματος και με την προκαταβολή μιας υποτροφίας, ο δεκαεφτάχρονος Τζέημς Τζόυς κάλυψε τα έξοδα του ταξιδιού για τον εαυτό του, τους γονείς και τον αδελφό του.

Ο συνομήλικος και συμπατριώτης του Τζέημς Σάμουελ Μπέκετ, ως δώρο για το τελευταίο καλοκαίρι πριν από τη φοίτηση στο κολέγιο, είχε ζητήσει από τον πατέρα του δύο εβδομάδες διακοπών στον τόπο όπου γεννήθηκε το θέατρο.

Τη δεκαοκτάχρονη Έμιλυ, κόρη του γερουσιαστή Ντίκινσον από τη Μασαχουσέτη, την τρόμαζαν τα μακρινά ταξίδια. Δέχτηκε όμως να συνοδέψει τους γονείς της, τον αδελφό και την αδελφή της σ’ εκείνο το ταξίδι στους Αγίους Τόπους, μόνο και μόνο γιατί προηγουμένως θα περνούσαν μία εβδομάδα στην Ελλάδα.

Στο μακρύ ταξίδι με το τρένο για την Αθήνα, οι δύο Ιρλανδοί Τζέημς και Σάμουελ, που από τότε που γνωρίστηκαν είχαν γίνει αχώριστοι, είχαν εντοπίσει ένα παράξενο, λιγομίλητο αγόρι. Το έλεγαν Φραντς Κάφκα και ταξίδευε με τον αυστηρό πατέρα του, τη μητέρα του και μία αδελφή του που φαινόταν ν’ αγαπάει πολύ.

Την ίδια εκείνη μέρα του Αυγούστου, στο ίδιο ξενοδοχείο, καταφτάνει από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, παρέα με μια γάτα τυλιγμένη στην καμπαρντίνα του, ο σχεδόν δεκαεννιάχρονος Κωνσταντίνος Καβάφης για δύο, κατασκοπευτικούς, λόγους. Ο δεύτερος ήταν για να διερευνήσει τις πιθανότητες να αναδειχθεί, αυτός κι όχι κάποιος άλλος, σημαντικότερος ποιητής της ελληνικής γλώσσας των αρχών του 20ού αιώνα.

Μετά το πρωινό της δεύτερης μέρας τους στην Ελλάδα, οι γνωστές από πριν Βιρτζίνια και Έμιλυ καθώς και οι συνταξιδιώτες του τρένου Τζέημς και Σάμουελ πηγαίνουν για μπάνιο. Στην ακρογιαλιά γνωρίζονται ο Τζέρομ με τον Φραντς και, στη σκιά του αιθρίου του ξενοδοχείου, ο Μαρσέλ με τον Κωνσταντίνο.

Το απόγευμα τα δύο κορίτσια γνωρίζονται με τους δύο Ιρλανδούς, υπό το βλέμμα και τα σχόλια του Φραντς και του Τζέρομ, ενώ ο Μαρσέλ και ο Κωνσταντίνος συνεχίζουν τη φιλολογική, και όχι μόνο, συζήτηση που είχαν αρχίσει το πρωί.

Το πρωινό της επόμενης τρίτης ημέρας, σχηματίζονται οι δύο τετραμελείς παρέες: τα κορίτσια γνωρίζουν τους δύο φίλους της σκιάς του αιθρίου και οι Τζέημς και Σάμουελ συστήνονται στο παιδί από την Πράγα και τον ψηλόλιγνο Αμερικανό. Από τις μέχρι τότε κουβέντες τους είναι ήδη φανερό πως και τους οκτώ τους συνδέει ένα κοινό ενδιαφέρον: η λογοτεχνία.

Με πρωτοβουλία του δαιμόνιου Τζέημς, οι δύο παρέες γίνονται μία, ενώ ο κατά πολύ ψηλότερος συμπατριώτης του προτείνει, το επόμενο απόγευμα καθένας τους ν’ αφηγηθεί την καλύτερη ιστορία που έχει σκοπό να γράψει όταν μεγαλώσει.

Η ιδέα του Σάμουελ γίνεται δεκτή από τους επίδοξους νεαρούς συγγραφείς, αν και με πολλούς ενδοιασμούς τους οποίους μοιράζονται, το επόμενο πρωινό, με αυτούς που εμπιστεύονται περισσότερο από την παρέα. Συναντιούνται και αποφασίζουν για τη σειρά των αφηγήσεων.

Νωρίς το ίδιο απόγευμα, η Βιρτζίνια ξεκινάει πρώτη. Τους διηγείται την ιστορία ενός παιδιού που ζητούσε από τους γονείς του να τον πάνε σ’ ένα φάρο (Στον φάρο). Μετά την αφήγησή της, οι παρευρισκόμενοι σχολιάζουν αποσπάσματα και εικόνες που τους άρεσαν περισσότερο· το ίδιο θα κάνουν και με τις υπόλοιπες αφηγήσεις. Ακολουθούν ο Σάμουελ με την ιστορία δύο κακοντυμένων που περιμένουν κάποιον κύριο Γκοντό που τελικά δεν έρχεται (Περιμένοντας τον Γκοντό), η Έμιλυ που τους διαβάζει τριάντα εφτά ποιήματά της, ο λαλίστατος Τζέημς που τους διηγείται μία μέρα από τη ζωή κάποιου κυρίου Μπλουμ στο Δουβλίνο (Οδυσσέας) , ο Μαρσέλ με μια ερωτική ιστορία πάθους και ζήλιας ενός νεαρού κυρίου ονόματι Σουάν (Ένας έρωτας του Σουάν), ο Φραντς με την ιστορία ενός άνδρα που κατηγορείται, άδικα μάλλον, από τις αρχές της χώρας του και οδηγείται σε δίκη (Η Δίκη), ο Κωνσταντίνος που τους διαβάζει ποιήματά του που συνήθως μιλούν για κάτι παλιές, ξεχασμένες εποχές και τελευταίος ο Τζέρομ, με την ιστορία ενός δεκαεπτάχρονου παιδιού που το έχουν διώξει από το σχολείο και τις περιπέτειες του μυαλού του κατά τη διάρκεια της διήμερης περιπλάνησής του στη Νέα Υόρκη (Φύλακας στη σίκαλη).

Κι έτσι ξεκινούν όλα…

Αυτό που με οδήγησε στη συγγραφή ήταν ο ίδιος ο εαυτός μου που δεν θα ησύχαζε …

aristides_photo_1Η συνέντευξή μου στον Κωνσταντίνο Καραγιαννόπουλο από το dailygoal.gr:

Έχετε κάνει πολύ εντυπωσιακές σπουδές στο Παρίσι. Σπουδάσατε Κοινωνιολογία, Ιστορία της Τέχνης και Φιλοσοφία. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στην συγγραφή βιβλίων για παιδιά;

Οι καλύτερες σπουδές που μπορεί να κάνει κανείς, Κωνσταντίνε, είναι να μάθει να συλλέγει ομορφιά από παντού, να την οργανώνει μ΄ έναν πρωτότυπο τρόπο και να βρίσκει τρόπο να την προσφέρει στους συνανθρώπους του. Αυτό είναι το ζητούμενο, τουλάχιστον στον τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών, η μεθοδολογία. Γύρω από αυτά τα θέματα έχει ξεκινήσει ένας μεγάλος διάλογος με εισηγητές εμπνευσμένους ανθρώπους όπως ο Ken Robinson και ο Alain de Botton που υποστηρίζουν ότι το ακαδημαϊκό μοντέλο εκπαίδευσης που παράγει εκατομμύρια πτυχιούχους έχει χρεοκοπήσει. Πολλοί προτείνουν τώρα εναλλακτικούς τρόπους διδασκαλίας με κεντρικό άξονα τη δημιουργικότητα. Είμαι κι εγώ της ίδιας σχολής και μέσα από τα βιβλία μου προτείνω πολλούς αντισυμβατικούς και με πολύ χιούμορ δοσμένους τρόπους για το πώς μπορεί να αισθανθεί δημιουργός ένα παιδί ή ένας έφηβος. Α! δεν σου είπα για μένα. Ναι, πράγματι, τα σπούδασα όλα αυτά που λες στο Παρίσι. Καλά, μη φανταστείς μεγάλη ζωή με χρήματα του μπαμπά από την πατρίδα. Τίποτα τέτοιο παρά δουλειά, τον περισσότερο καιρό πουλώντας κρέπες στο δρόμο και στο κρύο, και διάβασμα, πολύ διάβασμα. Τα σπούδασα όλα αυτά μ΄ έναν τρόπο όμως σαν να ήθελα να τα χρησιμοποιήσω κάποτε μ΄ ένα καινούριο δικό μου τρόπο. Τελικά, αφού ασχολήθηκα αρκετά χρόνια με το εμπόριο έργων τέχνης απ΄ όπου έκλεψα πολύ ομορφιά, τα έκανα βιβλία για παιδιά, εφήβους και όχι μόνο. Αυτό που με οδήγησε στη συγγραφή ήταν ο ίδιος ο εαυτός μου που δεν θα ησύχαζε αν δεν τον έπειθα ότι όλα όσα είχα μάθει ήταν για να κάνω αυτόν τον κόσμο μια στάλα ομορφότερο.

Ποια η σχέση σας με τα παιδιά;

Εγώ δεν έχω καμία απολύτως σχέση με τα παιδιά… είμαι παιδί. Μ΄ έναν αδιάφορο και πάντα απόντα πατέρα και με μία μητέρα με πολλά παράσημα ενστικτώδους φροντίδας αλλά αγράμματης ουσιαστικά και ενίοτε μελαγχολικής, φαίνεται ότι αναγκάστηκα να απωθήσω τα πάντα για να καταφέρω να επιβιώσω. Ώσπου απόκτησα δύο γιους και άρπαξα την ευκαιρία να γίνω κι εγώ παιδί επιτέλους. Έκτοτε τα πηγαίνω θαυμάσια με τα παιδιά. Βλέπω ότι λίγο να τους κεντρίσεις το ενδιαφέρον, βγάζουν μια ασύλληπτη δημιουργικότητα και είναι σαν να σε παρακαλούν να τους υποδείξεις τρόπους να την εφαρμόσουν. Εγώ αυτό προσπαθώ να το κάνω μέσα από μια μεγάλη σειρά βιβλίων πάνω στην κρυμμένη ομορφιά των πραγμάτων.

Όταν γράφετε ένα βιβλίο τι είναι αυτό που προσέχετε; Πως θεωρείτε πως πρέπει να είναι ένα παιδικό βιβλίο;

Αυτό που προσέχω όταν γράφω ένα βιβλίο είναι… μα δεν προσέχω τίποτα. Πολλά από τα βιβλία μου είναι σαν να τα έχουν γράψει τα ίδια τα παιδιά, όπως το δεν είμαι μικρός! Στο οποίο ο συγγραφέας γράφει τα απομνημονεύματά του πριν μάθει να διαβάζει… και το Εγώ ο μεγάλος που ο εξυπνάκιας μεγάλος αδελφός παλεύει σκληρά με τη φαντασία του και άλλοτε κερδίζει και άλλοτε χάνει. Συνήθως, έρχεται μετά ο ενήλικας εξυπνάκιας συγγραφέας και αυτολογοκρίνεται και πολλές από τις εμπνεύσεις του πάνε χαμένες… ο ενήλικας είπα, εγώ όχι ακόμα. Μετά σκέφτεται τι θα πουν οι γνωστοί του συγγραφείς και οι φίλοι του και έτσι πάνε κι άλλες καλές ιδέες του… εγώ γνωρίζω ελάχιστους συναδέλφους και οι καλύτεροι φίλοι μου είναι παιδιά. Αργότερα λέει: «μα δεν έβαλα τίποτα που να θυμίζει Ελλάδα, τίποτα για τους συγγραφείς της, για τη μικρή μας πόλη, για την εκκλησία, για τη γιαγιά που έγνεφε και μας έλεγε παραμύθια…», εγώ και οι ήρωές μου τα βαριόμαστε όλα αυτά. Στο τέλος τον πιάνει κρύος ιδρώτας για το αν είναι καλά αυτά που έγραψε. Ε, λοιπόν ο λιγότερο κατάλληλος για να του το πει είναι ο εαυτός του. Κατέθεσες, κύριε, με τη ψυχή σου όλα όσα ήξερες μέχρι σήμερα; Καλώς, πέρασε έξω, τελειώσαμε. Αν ακούσεις ποτέ ένα παιδί να γελάει με αυτά που έγραψες ή το δεις να γυρίζει το κεφάλι του προς τον ουρανό με απορημένο βλέμμα, κάτι έκανες. Αλλιώς παράτα τα. Εεε.. μήπως ξέφυγα από το θέμα Κωνσταντίνε;

Κάθε άλλο… Διαβάζουν τα παιδιά βιβλία; Τι ανταπόκριση βλέπετε να έχουν τα e-books (ηλεκτρονικά βιβλία);

Τα παιδιά διαβάζουν έξυπνα βιβλία όπως τα βιβλία της Λίντγρεν (Πίπη) και του Μιλν (Γουίνι) παλιότερα και τώρα τους αντίστοιχους αντισυμβατικούς ήρωες και απαξιώνουν με τον χειρότερο τρόπο πολλές από τις μπούρδες που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να τους αρέσουν γιατί έτσι αποφάσισε κάποιο ιερατείο… Χαρίστε το Τα 33 ροζ ρουμπίνια του Ευγένιου Τριβιζά και αφήστε τα στην ησυχία τους να μεγαλώσουν όπως αυτά θέλουν. Τώρα, για τα ηλεκτρονικά βιβλία στην Ελλάδα τα πράγματα είναι λίγο περίεργα. Από τη μία η κρίση που δεν επιτρέπει αγορές συσκευών (ενώ και σε ένα απλό τάμπλετ αλλά και σε οποιονδήποτε υπολογιστή μπορεί κανείς να διαβάσει τα καλύτερα βιβλία του κόσμου) και από την άλλη η παραδοσιοκρατία που δεν θέλει μοντερνισμούς που υποτίθεται θα εξαφανίσουν το βιβλίο (ενώ αντίθετα έχει αποδειχθεί ότι το ηλεκτρονικό βιβλίο εισαγάγει πολλούς στη φιλαναγνωσία) έχουν σαν αποτέλεσμα η αγορά να είναι ακόμα πολύ μικρή. Ε, και λοιπόν; πρέπει να τη μεγαλώσουμε. Ένα πρώτο βήμα είναι να μπει το ψηφιακό βιβλίο στις σχολικές βιβλιοθήκες.

Ετοιμάζετε κάτι αυτό το διάστημα;

Μετά την έκδοση 15 βιβλίων τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του www.aristides.gr τώρα προσπαθώ να πουλήσω στο εξωτερικό καθώς, αν το ηλεκτρονικό βιβλίο έχει μειονεκτήματα, έχει το πλεονέκτημα να μπορείς να πουλάς σε όλο τον κόσμο από την κρεβατοκάμαρά σου. Έτσι λοιπόν κι εγώ μετέφρασα στα αγγλικά το πιο πιασάρικο βιβλίο μου που είναι το Οι ιππότες της αναποδογυρισμένης ετικέτας και ανοίγω τα φτερά μου. Δεν έχω τίποτα να φοβηθώ. Αντίθετα πιστεύω ότι ήρθε η ώρα να διοχετευθεί και στο παιδικό και εφηβικό βιβλίο μέρος του τεράστιου πολιτιστικού αποθέματος που διαθέτει αυτός ο τόπος. Όσο για τη συνέχεια του εκδοτικού μου προγράμματος έχω σχεδόν αποφασίσει να ταράξω ακόμα λίγο τα νερά και να εκδώσω μια νέα σειρά βιβλίων που τα βάζει με την απληστία που εμείς μάθαμε στα παιδιά και δεν αυτά δεν εννοούν να μας την δώσουν πίσω. Με ένα δημιουργικό τρόπο όμως που οι ήρωες μου έμαθαν από τα βιβλία μου που κυκλοφορούν.

Τα μελλοντικά σου σχέδια, Αριστείδη; Τί ετοιμάζεις, για το επόμενο διάστημα;

Δείτε τι απάντησα στον Χρήστο Τσαντή, στην συνέντευξή μου στο independent.gr:

δεν είμαι μικρός!Αριστείδη, πώς προέκυψε η στροφή που έκανες στη λογοτεχνία για παιδιά;

Πριν κάνω παιδιά εγώ δεν θυμάμαι να είχα διαβάσει κάποιο παιδικό βιβλίο. Μεγαλωμένος σε μία ανασφαλή και γεμάτη προβλήματα οικογένεια, εξαιτίας ενός τραγικά αδιάφορου και ουσιαστικά απόντος πατέρα αλλά με μια μητέρα γεμάτη ενστικτώδη φροντίδα για τα απαραίτητα, φαίνεται ότι απώθησα τα πάντα για να καταφέρω να επιβιώσω πνευματικά. Το μόνο που θυμάμαι είναι να διαβάζω οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια μου (Λουντέμη, Νίτσε, Σολωμό, Ράιχ…) και να γράφω ασταμάτητα βιβλία στο μυαλό μου.

Η αυτοφυγάδευσή μου στο εξωτερικό και οι σπουδές μου στην Κοινωνιολογία μου έδωσαν τα πρώτα στηρίγματα. Μετά θυμάμαι να μελετάω Φιλοσοφία και Ιστορία της Τέχνης αλλά… σαν παιδί που δεν είχα υπάρξει ποτέ, με μια παιγνιώδη διάθεση δηλαδή, κάπως σαν τον Μοντέν και τον Σαίξπηρ της αθωότητας και της φύσης.

Οι χρωμοπαγιδευτέςΌταν γεννήθηκε ο πρώτος μου γιος είπα: «για κάτσε, μήπως αυτή είναι η ευκαιρία να ζήσεις κι εσύ σαν παιδί;». Όταν ήρθε ο δεύτερος, κάναμε τον μεγάλο μπαμπά μας κι εγώ έγινα ξανά παιδί για δεύτερη φορά! Εκεί να σε έχω να δεις πλάκα…

Όταν άρχισαν το σχολείο και δεν είχαν χρόνο να με παίζουν, εγώ άρχισα να διαβάζω τα παιδικά βιβλία τους. Και να παίζω μόνος μου… ανακαλύπτοντας ότι οτιδήποτε είχα μάθει έως τότε από τα 40 χρόνια διαβάσματος, σπουδών και μελέτης θα μπορούσαν να γίνουν κάτι σαν την κατά Νίτσε «χαρούμενη γνώση» κι άρχισα να γράφω. Από τότε δεν μπορώ να σταματήσω!

Τί σημαίνει παιδί, για σένα;

Κάθε παιδί για μένα είναι ένας ολόκληρος καινούριος κόσμος και είναι υποχρέωση δική μας, των μεγάλων να βρούμε τρόπους να του μάθουμε να εκφραστεί για να κάνει εμάς κι αυτόν τον κόσμο ομορφότερους.

Οι ιππότες της αναποδογυρισμένης ετικέταςΠολλοί μελετητές της παιδικής λογοτεχνίας επισημαίνουν την ανάγκη να είναι επικεντρωμένη στην αισθητική απόλαυση, στην ψυχαγωγική λειτουργία των κειμένων, παρά στην διδακτική-εκπαιδευτική. Εκ των πραγμάτων βέβαια η λογοτεχνία προσφέρει και συγκίνηση και γνώση. Το ζήτημα είναι κυρίως, κατά τη γνώμη μου, ποιες αξίες επιδιώκει να υπηρετήσει ο συγγραφέας με το έργο του. Εσύ, ποιές αξίες προβάλεις μέσα από το έργο σου;

Εγώ τους ήρωές μου τους έχω εμβολιάσει με ισχυρές δόσεις αντιδιδακτικού ορού…
Πιστεύω ότι ο διδακτισμός είναι το ασφαλέστερο καταφύγιο του ατάλαντου συγγραφέα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας. Δυστυχώς στη χώρα μας έχουμε πολλά παραδείγματα που -εδώ είναι να τραβάς τα μαλλιά σου- συντηρούν ιδεολογικά παλαιότερα αλλά εμπορικά τώρα συμφέροντα.

Τα δικά μου βιβλία διαρθρώνονται πάνω σε τέσσερις βασικούς άξονες που είναι η αντισυμβατικότητα, η δημιουργικότητα, η ανατροπή (που λατρεύουν τα πιτσιρίκια) και το χιούμορ, το πιο δύσκολο από όλα.
Τα θέλω επίσης αδιάφορα σε κάθε είδους τοπικισμό, εθνικισμό, παρελθοντολογία, θρησκειοπαραδοσιοκρατισμό… μακριά από όλα αυτά τα τέρατα που ροκανίζουν, για να μη πω αφανίζουν, το χρόνο των ελληνόπουλων που θα έπρεπε να αφιερώνεται σε τρόπους να τα κάνεις να αισθανθούν ότι μπορεί να γίνουν δημιουργοί.

Ποιος έκλεψε την 674;Ζούμε σε μια εποχή βαθιάς κρίσης, που αγκαλιάζει όλα τα επίπεδα της καθημερινότητάς μας. Ο Βρετανός ψυχίατρος Bowlby είχε γράψει πως: «Ακριβώς όπως τα παιδιά εξαρτώνται απολύτως από τους γονείς για τη συντήρησή τους, έτσι και οι γονείς, ιδιαίτερα οι μητέρες, σε όλες τις κοινωνίες, εκτός από τις πιο πρωτόγονες, εξαρτώνται από την ευρύτερη κοινωνία για την οικονομική τους στήριξη. Αν μια κοινωνία αγαπά τα παιδιά της, θα πρέπει να φροντίζει τους γονείς τους». Πώς μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς μια πολιτική και οικονομική πραγματικότητα που χαρακτηρίζει σαν «κόστος» ό,τι έχει να κάνει με την κοινωνική πρόνοια, τη μόρφωση; Μια πραγματικότητα που υποβιβάζει την ανθρώπινη υπόσταση, στο επίπεδο του… αριθμού! Πώς βλέπεις εσύ, αυτήν την κατάσταση;

Το κράτος πρόνοιας είναι παρελθόν. Το μπαλάκι της κοινωνικής ευθύνης έχει κάνει το πρώτο του γκελ και κατευθύνεται καταπάνω στον καθένα μας. Σαν άτομα πλέον πρέπει να κάνουμε όλοι ό,τι καλύτερο ξέρουμε ΚΑΙ για το καλό όλων μας. Όχι όπως γινόταν μέχρι τώρα σε αυτή την κακόπαθη χώρα. Η κρίση που χαρακτηρίζει ως «κόστος» ό,τι έχει να κάνει με την κοινωνική πρόνοια, όπως λες, είναι αποτέλεσμα ελλείμματος στην εκπαίδευση. Ως τέτοια πρέπει να εξεταστεί για να βρεθούν τρόποι εξόδου από αυτήν. Ένας από αυτούς τους πολλούς τρόπους θα έλεγα εγώ ότι είναι η λειτουργία βιβλιοθηκών σε κάθε σχολείο.

Τα μελλοντικά σου σχέδια, Αριστείδη; Τί ετοιμάζεις, για το επόμενο διάστημα;

Ω! Θυμάσαι που πιο πάνω σου είπα ότι δεν μπορώ να σταματήσω το γράψιμο; Αλήθεια ήταν! Δεν θα σταματήσω μέχρι τουλάχιστον να καταφέρω να κάνω πραγματικότητα ένα όραμα για μια νέα εποχή στο παιδικό και εφηβικό βιβλίο στην Ελλάδα και όχι μόνο καθώς, ναι το ομολογώ πρώτα σε σένα, έχω διεθνείς βλέψεις… Καλά, θα πεις, πάει, την ψώνισε κι αυτός. Οπότε εγώ τραβάω την καρέκλα, κάθομαι απέναντί σου και προσπαθώ να σου εξηγήσω.

Είμαστε στο Νοέμβριο του 2013, εντάξει; Μόλις πριν από δύο ημέρες άρχισαν να πωλούνται, μόνο σε ψηφιακή μορφή, εννοείται, το ενδέκατο και δωδέκατο βιβλίο μου και μαζί το πρώτο μου μεταφρασμένο στα αγγλικά. Έως το τέλος του χρόνου θα εκδώσω άλλα δύο και θα ανεβάσω στο site μου τα εξώφυλλα, τις περιγραφές και τα αποσπάσματα από άλλα 18 βιβλία που έχω έτοιμα.

Πέντε από αυτά τα νέα βιβλία είναι από μια νέα σειρά που έχει να κάνει με «Μία άσχημη, γριά, καμπούρα μάγισσα, την Απληστία»… που, μην κοιτάς τώρα που γέρασε, στα νιάτα της ήταν μια κούκλα και όλοι εμείς την ακολουθήσαμε μέχρι τον γκρεμό…

Πώς να μιλήσει κανείς στα παιδιά για την απληστία που μας οδήγησε εδώ, θα με ρωτήσεις. Θα δεις σε μερικές μέρες… Πώς να τα μάθεις να μην κάνουν τα ίδια με εμάς; Με το να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργικότητά τους, που προσπάθησα να τα βοηθήσω να πιστέψουν ότι έχουν σε μια μεγάλη σειρά βιβλίων όπως το «Οι ιππότες της αναποδογυρισμένης ετικέτας» και «Οι χρωμοπαγιδευτές».

Για τα αμέσως επόμενα χρόνια έχω στα σκαριά μια άλλη σειρά βιβλίων με το τι μπορεί να κάνει ένας νέος που έχει μεγαλώσει μαθαίνοντας να είναι δημιουργικός και το έχει εφαρμόσει για το κοινό καλό στην αρχή της εφηβείας του… σου θυμίζει κάτι, λες;

Α, παραλίγο να το ξεχάσω. Τώρα προσπαθώ να βρω τρόπους και πόρους για να μεταφράσω και άλλα βιβλία μου. Ξέρεις, το μεγαλύτερο πλεονέκτημα των ψηφιακών εκδόσεων είναι ότι από το πιο απομονωμένο σημείο του πλανήτη, ακόμα και από την κρεβατοκάμαρά σου, μπορείς να πουλάς σε όλο τον κόσμο. Όποιος πιστεύει ότι έχει κάτι καινούριο να πει, δεν έχει να φοβηθεί τίποτα πλέον.

Γιατί γράφω παιδικά βιβλία;

ΑριστείδηςΓιατί γράφω και τι θέλω να διδάξω μέσα από τα βιβλία μου; Ποια είναι τα αγαπημένα μου παιδικά βιβλία; Δείτε τις απαντήσεις σε αυτά και άλλα ερωτήματα στην πρώτη μου συνέντευξη στο babyspace.gr:

Πώς ασχοληθήκατε με τη συγγραφή παιδικών βιβλίων;

Ασχολήθηκα με το παιδικό βιβλίο για να ζήσω κι εγώ επιτέλους ως παιδί. Μεγαλωμένος σε μια προβληματική οικογένεια φαίνεται ότι είχα απωθήσει τα πάντα για να καταφέρω να επιβιώσω πνευματικά στην αρχή της ενήλικης ζωής μου. Το αποτέλεσμα ήταν να μη θυμάμαι σχεδόν τίποτα από τα παιδικά μου χρόνια εκτός από το να διαβάζω οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια μου και να γράφω. Όταν απέκτησα τον πρώτο γιό μου άρχισα να μαθαίνω πώς είναι να είσαι παιδί. Τέσσερα χρόνια αργότερα που κατέφτασε ο δεύτερος είχα μάθει αρκετά για να ξαναγίνω παιδί, με τον μεγάλο στο ρόλο του μπαμπά κι εμένα μαζί με τον μικρό να μπουσουλάμε… Φαίνεται ότι ισχύει αυτό που έλεγε ο Φρόιντ, ότι δηλαδή το παιδί γίνεται ο πατέρας του πατέρα του (ή κάπως έτσι, δεν το θυμάμαι ακριβώς). Αρχίζοντας να γράφω για παιδιά θέλησα να μετατρέψω σε πλεονέκτημα το μειονέκτημα να μην έχεις διαβάσει τίποτα για παιδιά! Να μένεις κάθε φορά με το στόμα ανοικτό εσύ ο ίδιος με αυτά που γράφεις και που θα ήθελες να είχες διαβάσει σαν παιδί και με αυτά που έχουν γράψει φωτισμένα μυαλά για παιδιά.

Τι θέλετε να διδάξετε μέσα από το βιβλίο σας;

Τα παιδιά περισσότερο από εμένα και οι ήρωες των βιβλίων μου περισσότερο από όλους, μισούν το διδακτισμό, ιδιαίτερα τον ύπουλο διδακτισμό που ανακαλύπτουν σε πολλά βιβλία τους. Εγώ θα ήμουν ικανοποιημένος αν ένα παιδί κοιτούσε απορημένο γύρω του προσπαθώντας να κάνει ερωτήσεις αφού θα είχε διαβάσει ένα από τα βιβλία μου.

Τι έχετε διδαχτεί ο ίδιος από τη συγγραφή βιβλίων για παιδιά;

Το να καλλιεργείς τη νοημοσύνη σου και το συναίσθημά σου με τον αγνότερο και πιο αποδοτικό τρόπο όσο χρόνο γίνεσαι παιδί για να γράψεις για παιδιά και εφήβους.

Από που πηγάζει η έμπνευση σας; Προσωπικές ιστορίες ή απλώς φαντασία;

Όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί σε αυτόν τον κόσμο είναι ένας κάθε φορά πρωτότυπος συνδυασμός φαντασίας και βιωμάτων. Πολλά από αυτά που κάνουν οι ήρωές μου είτε τα έχω κάνει με τους γιούς μου, είτε θα θέλαμε να τα είχαμε κάνει… ή μπορεί και να τα κάνουμε όταν μεγαλώσουμε…

Πόσο σημαντικό είναι για τα παιδιά να τους διαβάζουμε παραμύθια;

Παραμύθια δεν άκουσα ποτέ και δεν είπα ποτέ. Προτιμώ τις ιστορίες της καθημερινής ζωής που αν τις αποκρυπτογραφήσει κανείς κρύβουν πολλά μυθοποιητικά στοιχεία.

Θα θέλαμε να μας προτείνετε τα 10 δικά σας αγαπημένα παιδικά βιβλία, το προσωπικό σας «τοπ-10».

1. Τα δύο βιβλία του Γουίνι του αρκούδου (του Α.Α. Milne) που είναι μια ανεξάντλητη πηγή συναισθηματισμού και πηγαίας, φυσικής εξυπνάδας.
2. Πήτερ παν, ένα βιβλίο που κάθε συγγραφέας θα ήθελε να είχε γράψει και που κάθε παιδί θα έπρεπε να διαβάσει.
3. Αδελφοί Λεοντόκαρδοι, της Άστριντ-Πίπης-Λίντγκρεν.
4. Ιπτάμενος μπαμπάς, του Ντέιβιντ Άλμοντ.
5. Τα 33 ροζ ρουμπίνια, του Ευγένιου Τριβιζά, ό,τι καλύτερο έχει γραφτεί από Έλληνα συγγραφέα.
6. Ματίλντα, του Ρόαλντ Νταλ.
7. Ο Νόα το ‘σκασε, του Τζον Μπόιν.
8. Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων.
9. Το τέρας έρχεται, του Πάτρικ Νες.
10. Τρικυμία, του Σαίξπηρ, ένα αριστούργημα και για παιδιά!

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για να κάνουν τα παιδιά τους να αγαπήσουν το βιβλίο;

Σχεδόν τίποτα αν το αγαπούν και οι ίδιοι και πάρα πολλά αν δεν, όπως να πηγαίνουν με τα παιδιά σε βιβλιοπωλεία όπου μπορούν να καθίσουν και να ξεφυλλίζουν βιβλία με τις ώρες, να τα πηγαίνουν στη βιβλιοθήκη της γειτονιάς και, όταν είναι να τους αγοράσουν ένα βιβλίο, να μην παίρνουν ποτέ κάτι που δεν θα διάβαζαν οι ίδιοι.